เรื่องกล้วย ๆ

 เรื่องกล้วย ๆ

กล้วย  เป็นพรรณไม้ล้มลุกในสกุล  Musa  มีหลายชนิด  เช่น  กล้วยน้ำว้า  กล้วยน้ำไท  กล้วยหอมทอง  กล้วยหอมเขียวกล้วยไข่  กล้วยตานี  กล้วยหักมุก  กล้วยเล็บมือนาง  กล้วยนิ้วมือนาง  กล้วยส้ม  กล้วยนาค  กล้วยหิน  กล้วยงาช้าง  ฯลฯ  บางชนิดก็ออกหน่อแต่ว่าบางชนิดก็ไม่ออกหน่อ  ใบแบนยาวใหญ่  ก้านใบตอนล่างเป็นกาบยาวหุ้มห่อซ้อนกันเป็นลำต้น  ออกดอกที่ปลายลำต้นเป็น  ปลี  และมักยาวเป็นงวง  มีลูกเป็นหวี ๆ  รวมเรียกว่า  เครือ  พืชบางชนิดมีลำต้นคล้ายปาล์ม  ออกใบเรียงกันเป็นแถวทำนองพัดคลี่  คล้ายใบกล้วย  เช่น  กล้วยพัด  (Ravenala madagascariensis)  ทว่าความจริงแล้วเป็นพืชในสกุลอื่น  ที่มิใช่ทั้งปาล์มและกล้วย

ประโยชน์ของกล้วย

                กล้วยมีความผูกพันในวิถีชีวิตคนไทยมาช้านาน  คนไทยรู้จักใช้ประโยชน์จากต้นกล้วย

นอกจากบริโภคเป็นอาหารแล้ว  ทุกส่วนของกล้วยยังนำมาใช้ในพิธีกรรมต่างๆ รวมทั้งในชีวิตประจำวันด้วย

ประโยชน์ในพิธีกรรมต่างๆ

                 ในพิธีทางศาสนา  เช่น  การเทศน์มหาชาติ  และการทอดกฐิน  มักใช้ต้นกล้วยประดับธรรมาสน์  และองค์กฐิน

                ในพิธีตั้งขันข้าว  หรือค่าบูชาครูหมอตำแย  สำหรับผู้หญิงที่ตั้งครรภ์  และไปขอให้หมอตำแยทำคลอดให้  จะต้องใช้กล้วย  ๑  หวี  พร้อมทั้งข้าวสาร  หมากพลู  ธูปเทียนสำหรับการทำพิธีบูชาครูก่อนคลอด  และเมื่อคลอดแล้วจะต้องอยู่ไฟ  ก็ยังใช้ต้นกล้วยทำเป็นท่อนล้อมเตาไฟ  ป้องกันการลามของไฟ

                ในพิธีทำขวัญเด็ก   เมื่อเด็กอายุ ได้  ๑   เดือน  กับ  ๑  วัน  มีการทำขวัญเด็กและโกนผมไฟ จะมีกล้วย  ๑  หวี  เป็นส่วนประกอบในพิธีด้วย

                ในพิธีแต่งงาน มักมีต้นกล้วยและต้นอ้อยในขบวนขันหมาก   พร้อมทั้งมีขนมกล้วย และกล้วยทั้งหวี เป็นการเซ่นไหว้เทวดาและบรรพบุรุษ

                ในการปลูกบ้าน  เมื่อมีพิธีทำขวัญยกเสาเอก  จะใช้หน่อกล้วยผูกมัดไว้ที่ปลายเสาร่วมกับต้นอ้อยและเมื่อเสร็จพิธีก็จะมีการลาต้นกล้วยและต้นอ้อยนั้น  นำมาปลูกไว้ในบริเวณบ้าน  จากนั้นประมาณ  ๑  ปี  หรือเมื่อปลูกบ้านเสร็จแล้วพร้อมอยู่อาศัย  ก็มีกล้วยไว้กินพอดี

                ในงานศพ  ในสมัยโบราณ  มีการนำใบตองมารองศพ ก่อนนำศพวางลงในโลง   นอกจากนี้ใบตองยังมีบทบาทสำคัญมากในพิธีกรรมต่าง ๆ  โดยการนำมาทำกระทงใส่ของ  ใส่ดอกไม้  และประดิษฐ์เป็นกระทงบายศรี

ในชีวิตประจำวัน  ใช้ใบตองในการห่อผักสดและอาหาร  เนื่องจากใบตองสดมีความชื้น 

ดังนั้นเมื่อใช้ห่อผักสดหรืออาหาร  ความชื้นจะช่วยรักษาผักหรืออาหารให้สดอยู่เสมอ

                นอกจากนี้ใบตองยังทนทานต่อความเย็นและความร้อน  ดังนั้นเมื่อนำใบตองห่ออาหาร

แล้วเอาไปปิ้ง  นึ่ง  ต้ม  ใบตองก็จะไม่สลายหรือละลายเหมือนเช่นพลาสติก  จึงมีอาหารหลายอย่างที่ห่อใบตองแล้วนำไปนึ่ง  เช่น  ห่อหมก  ข้าวต้มผัด  ขนมกล้วย  ขนมตาล  ขนมใส่ไส้   หรือเอาไปปิ้ง เช่น  ข้าวเหนียวปิ้ง  หรือนำไปต้ม  เช่น  ข้าวต้มมัด  หรือข้าวต้มจิ้ม  อาหารเหล่านี้เมื่อนำไปต้ม ปิ้ง  หรือนึ่งแล้ว  ยังทำให้เกิดความหอมของใบตองอีกด้วย  สำหรับใบตองแห้งนำมาใช้ทำกระทงเพื่อใส่อาหาร  ห่อกะละแม  มวนบุหรี่  โดยใบตองแห้งก็จะมีกลิ่นหอมเช่นกัน

กล้วยกับความเชื่อของคนไทย

                ความเชื่อเรื่องกล้วยของคนไทยมีอยู่มากมาย เนื่องจากกล้วยเป็นพืชที่อยู่คู่คนไทยมาอย่างเนิ่นนานแล้ว  ในหญิงมีครรภ์มักไม่รับประทานกล้วยแฝดเพราะมีความเชื่อว่าจะได้ลูกแฝด  แต่ถ้าบ้านไหนอยากได้ลูกแฝดก็รับประทานกล้วยแฝด

                สำหรับหญิงแม่ลูกอ่อนถ้ารับประทานแกงหัวปลี  จะมีน้ำนมมาก  ถ้าคิดตามหลักวิทยาศาสตร์แล้ว  หัวปลีเป็นพืชที่มีธาตุเหล็กสูง  บำรุงเลือดดี  จึงทำให้มีน้ำนมมากนั้นเอง

ต้นกล้วยที่ขาวเนียนสะอาด  ไม่มีกาบใบแห้ง  มักเชื่อว่าเป็นที่สิงสถิตของนางพรายตานี  เป็นผีผู้หญิง  ที่มีหน้าตาสวยงาม  ผิวขาว  จะปรากฏตัวตอนกลางคืน  โดยยืนอยู่ใต้ต้นกล้วยนั้น ๆ

                ในด้านยาอายุวัฒนะ หากนำกล้วยแช่น้ำผึ้งปิดไหแล้วใช้ปูนแดงทาก่อนฝาปิด จากนั้นเอาไว้ใต้ฐานพระในวันเข้าพรรษา ปล่อยไว้นานสามเดือน ก็สามารถนำมารับประทานได้ ทั้งนี้ก็เป็นแนวคิดด้านการถนอมอาหารอีกวิธีหนึ่งด้วย

                ในงานมงคลมักมีกล้วยเข้ามาร่วมเกี่ยวในพิธีด้วย  เช่น  กล้วยทั้งเครือ  กล้วยดิบ  เป็นต้น ซึ่งหมายถึง  ความอุดมสมบูรณ์  มีลูกเต็มบ้านมีหลานเต็มเมือง  และความสงบร่มเย็น

ในสมัยก่อนคนที่เป็นโรคฝีดาษ  มีแผลพุพอง  ก็มักให้นอนบนใบกล้วยเพราะจะทำให้น้ำเหลืองไม่ติดกับเสื้อผ้าบังเกิดความเจ็บปวดแก่ผู้ป่วย ส่วนการประหารชีวิตนั้น  ก่อนลงมือประหารจะมีการนำใบกล้วยมาปูรองก่อน เพื่อกันเลือดไหลลงไปบนดิน  เป็นต้น 

อาหารที่ทำจากกล้วย

                ยำหัวปลี  แกงเผ็ดเป็ดใส่กล้วยดิบ  แกงกล้วยดิบ(แกงใต้)  ส้มตำกล้วย 

ขนมที่ทำจากกล้วย

                ขนมกล้วย  ข้าวเม่าทอด  กล้วยแขก  กล้วยทับ  กล้วยน้ำว้าเชื่อม  กล้วยไข่เชื่อม               กล้วยบวชชี  กล้วยตาก  โรตีไส้กล้วยราดช็อคโกแลต  มัฟฟินกล้วย  เค้กกล้วยหอม  กล้วยทอดไอศกรีม  กล้วยฉาบหวาน  กล้วยแผ่นอบเนย  กล้วยกวน

"กล้วย" ยังมีประโยชน์อย่างอื่นอีกหลายประการ 

 ม้าก้านกล้วยทำจากก้านกล้วย เลาะใบกล้วยออกเหลือส่วนปลายไว้เล็กน้อยเพื่อทำเป็น หางม้า  ใช้มีดปาดส่วนโคนก้านเพื่อทำเป็นหางม้า ใช้เชือกฟางผูกหัวและท้ายทำเป็นบังเหียน  เวลาเล่นใช้เชือกคล้องไหล่ แล้วขี่ก้าน กล้วยวิ่งไล่กันบางคนจะถือไม้เรียวเป็นแส้ม้า หากตีถูกม้าของใครหัก ถือว่าฝ่ายที่ม้าหักเป็นฝ่ายแพ้

กาบกล้วยเมื่อแห้งอาจนำมาฉีกเป็นเส้นใหญ่ๆทำเป็นเชือกกล้วยสำหรับผูกของ

ของใช้จากกล้วย

เชือกกล้วยยังใช้สานทำเป็นหมวก หรือสานเป็นกระเป๋าสุภาพสตรีได้อีกด้วย